Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) sisteminde vergi avantajının kaldırılması, şirketleri dövize yönlendirdi. Temmuz ayında başlayan bu değişiklikle birlikte, hükmî şahısların döviz mevduatları süratle artış gösterdi. Merkez Bankası’nın 6 Eylül datalarına nazaran, şirketlerin döviz hesapları parite tesirinden arındırılmış haliyle 1,1 milyar dolar artarken, gerçek şahısların döviz mevduatlarında ise 251 milyon dolarlık düşüş yaşandı. Manşet dataya bakıldığında hukukî kişilerin döviz mevduatlarının büyüklüğü 66,7 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Şirketler için vergi avantajının kalktığı ay olan temmuzun birinci haftasında 2 trilyon 36 milyar 948 milyon TL seviyesinde olan şirketlerin döviz mevduatlarının büyüklüğü eylülün birinci haftasına kadar geçen 2 aylık müddette yüzde 15’e yakın artarak 2 trilyon 330 milyar 634 milyon TL’ye yükseldi. Ekonomistler, bu durumun dövizle ödeme yapma zorunluluğu olan şirketlerin kendilerini muhafaza refleksiyle dövize yönelmelerinden kaynaklandığını vurguluyor.
6 Eylül haftasında bankacılık kesiminin toplam mevduatı ise evvelki haftaya nazaran TL bazında 145,8 milyar lira azalarak 17 trilyon 809,7 milyar liraya geriledi.
Aynı devirde bankalardaki TL cinsi mevduat yüzde 1,74 düşüşle 10 trilyon 415 milyar lira, yabancı para (YP) cinsinden mevduat ise yüzde 0,42 yükselişle 6 trilyon 581 milyar lira oldu. Bankalarda bulunan toplam YP mevduatı, geçen hafta 203 milyar 803 milyon dolar seviyesinde gerçekleşirken, bu fiyatın 172 milyar 72 milyon doları yurt içinde yerleşik şahısların hesaplarında toplandı.
DÖVİZ MEVDUATINA YÖNELİM SINIRLANDIRILIYOR
Döviz yönelimi sınırlamak isteyen iktisat idaresi tüzel şahısların döviz talebini sınırlayacak adımlar atmıştı. Buna nazaran KKM’den Türk Lirası mevduata geçiş için daha evvel gerçek şahıslar için getirilen toplam gayede hesaplamaya hükmî şahıslar de dahil edilmişti. Bu değişikliğin hukukî bireyler tarafından gelen döviz talebini sınırlayıcı tesir yapması da bekleniyor.
Öte yandan gerçek şahısların Türk Lirası mevduat oranı konusunda yüzde 60’ın altında kalan bankaların aylık gayeleri artırılırken yüzde 60’ın üzerinde çıkan bankalara ise yeni maksat olarak sadece 60’ın üstünde kalması belirlenmişti. Böylelikle TL mevduat oranını yüzde 60 üzerine çıkaran bankalara bu hususta bir rahatlama imkanı getirilmiş oldu.
KKM’DE 10 HAFTANIN EN YAVAŞ DÜŞÜŞÜ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran, 6 Eylül haftasında kur muhafazalı mevduatlarda 19,7 milyar TL’lik düşüş gerçekleşti. Böylece son 10 haftanın en yavaş düşüşü izlendi. Son düşüşle birlikte KKM bakiyesi ise geçen hafta yüzde 1,2 ve 19 milyar 692 milyon liralık azalışla 1 trilyon 574 milyar 752,4 milyon liraya düştü. Böylelikle KKM büyüklüğü, toplam mevduatın yüzde 9,1’ine geriledi. Kur muhafazalı mevduatlarla ilgili son adım, TL’ye geçiş ve yenilenmeye ait toplam hedef hesaplamasına hukuksal kişi KKM’nin dahil edilmesi olmuştu.
ŞİRKETLERİN YABANCI PARA KREDİ HACMİ ARTIYOR
Şirketlerin yabancı para krediye ilgisi de sürüyor. Faiz avantajı ve kurda yaşanan stabil seyir şirketlerin yabancı para kredi kullanımını artırıyor. Buna nazaran temmuzun başında 4,9 trilyon TL seviyesinde olan yabancı kredi hacmi eylülün birinci haftasına kadar geçen müddette yüzde 10’a yakın artarak 5,4 trilyon liraya ulaştı.
YABANCI HEM PAY HEM TAHVİL SATTI
Yabancı yatırımcı 6 Eylül haftasında hem pay hem de tahvilde satış yaptı. Payda 50,6 milyon dolarlık sataşın yapan yurt dışı yerleşikler tahvilde ise 863,7 milyon dolarlık tahvil satışı gerçekleştirdi. Yabancının sattığı pay ölçüsü son beş ayda 2,8 milyar doları buldu. Merkez Bankası tarafından açıklanan datalara nazaran, birebir hafta kesin alım DİBS net satımları 863,7 milyon dolar oldu. Yabancıların zıt repo DİBS alımları net 0,2 milyon dolar, net teminat DİBS satımları 652,1 milyon dolar oldu. Yabancıların pay senedi stok pahası 35,2 milyar dolar oldu.
TCMB REZERVLERİNDE DÜŞÜŞ SÜRÜYOR
Merkez Bankası, toplam rezervleri, 6 Eylül haftasında bir evvelki haftaya nazaran 2 milyar 612 milyon dolar düşüşle 146 milyar 761 milyon dolara indi. Buna nazaran, 6 Eylül prestijiyle Merkez Bankası brüt döviz rezervleri 2 milyar 761 milyon dolar azalışla 86 milyar 568 milyon dolara geriledi. Bu devirde altın rezervleri ise 150 milyon dolar artışla 60,2 milyar dolara çıktı. Böylelikle TCMB’nin toplam rezervleri, 6 Eylül haftasında bir evvelki haftaya nazaran 2 milyar 612 milyon dolar azalarak 149 milyar 373 milyon dolardan, 146 milyar 761 milyon dolara indi.