Anayasa Mahkemesi (AYM), operasyon sırasında bir askeri aracın karıştığı kazada hayatını kaybeden askerin yakınları tarafından açılan davada değerli bir karar aldı. AYM, 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun’un 6. hususunun birinci ve ikinci fıkralarında yer alan “ve manevi” ibaresini Anayasa’ya karşıt bularak iptal etti.
Bu karar, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 26. Hukuk Dairesi’nin, askerin vefatına neden olan kaza ile ilgili açılan maddi ve manevi tazminat davasında, ödenecek tazminatın yalnızca maddi ziyanları karşılayacağına işaret eden bir değişiklik manasına geliyor. İptal edilen düzenleme, “Ödenecek nakdi tazminat ile bağlanacak emekli aylığı, uğranılan maddi ve manevi ziyanların karşılığıdır” halindeki ifadeyi içeriyordu. Anayasa Mahkemesi’nin bu kararı, kelam konusu düzenlemenin Anayasa’ya ters olduğu gerekçesiyle iptal edilmesini sağladı ve karar Resmi Gazete’de yayımlandı.
AYM, itiraza mevzu kuralın Anayasa’ya ters olduğuna karar verdi. AYM’nin kararında, şu sözler yer aldı:
“2330 sayılı Kanun’un itiraz konusu kuralların da yer aldığı 6. hususunda anılan Kanun kapsamında ödenecek nakdî tazminat ile bağlanacak emekli aylığının hem maddi bem de manevi ziyanların karşılığı olduğu belirtilmekte, ayrıyeten yargı mercilerinde maddi ve manevi ziyanlar karşılığı olarak kurumların ödemekle yükümlü tutulacakları tazminatın hesabında bu Kanun kararlarına nazaran ödenen nakdî tazminat ile bağlanmış bulunan aylıkların gözönünde tutulacağı öngörülmektedir.
Bununla birlikte ödenen nakdî tazminat ile bağlanmış bulunan emekli aylıklarının birebir olaya ait olarak açılacak tazminat davalarında hükmedilecek ölçünün belirlenmesinde dikkate alınabilmesi için anılan ödemelerin ne kadarının maddi ne kadarının manevi ziyan karşılığı olduğunun mahkeme tarafından tespit edilmesi zaruridir.
Öte yandan kelam konusu ödemelerin hangi ziyana karşılık yapıldığının ilgili kişi tarafından bilinmesi de açılacak davalarda tazminat taleplerinin ileri sürülmesi bakımından değer taşımaktadır. Bu istikametiyle ödemenin niteliğinin yönetim tarafından belirtilmesi yahut mevzuatta açıkça gösterilmesi gerekir. Aksi durum bireyler tarafından hak kayıplarına yol açan uygulamalara neden olabilecektir.
Kurallarda idarece ödenen meblağların bir kısmının manevi ziyana karşılık yapıldığı ve yargı mercilerince de manevi ziyan karşılığı tazminata hükmedildiği takdirde bunun dikkate alınması gerektiği belirtilmekle birlikte bu cins ödemelerin ne kadarlık kısmının manevi ziyana karşılık yapıldığı ile ödemenin niteliğinin yönetim tarafından belirtilmesi gerektiğini ortaya koyan rastgele bir teminata ya da ölçüte yer verilmemiştir.
Bu prestijle idarece maddi ve manevi manevi ziyan karşılığı yapılan ödemenin ne kadarlık kısmının manevi ziyan kapsamında olduğunu ortaya koyan ve bu ödemelerin niteliğinin ilgililer tarafından anlaşılmasını sağlayan rastgele bir teminat ve ölçüt içermeyen kuralların belli olduğu söylenemez
Açıklanan nedenlerle kurallar, Anayasa’nın 2. hususuna alışılmamıştır. İptalleri gerekir.”