AlzheImer’dan “çağın hastalığı’’ olarak bahsediliyor. Nitekim de son yıllarda etrafımızda bu hastalığa yakalananların sayısı azımsanmayacak kadar fazla. Pekala bu hastalık çok mu yaygın? Ailesinde alzheimer olanlar kesinlikle bu hastalığa yakalanır mı?
Grip ve zatürre aşısı yaptırmak alzheimer riskini artırır mı? Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Kaynak Selekler ile bunları konuştuk. İşte alzheimer ile ilgili yanlış bilinenler ve bilimsel araştırmalara nazaran doğruları:
Prof. Dr. Kaynak Selekler
1 – Bunama ile Alzheimer birebirdir. (YANLIŞ)
DOĞRUSU: Alzheimer bir bunama formudur. Bunamanın en sık görülen tipidir ve geri döndürülemez. Bununla birlikte, birkaç farklı bunama çeşidi vardır, lakin alzheimer hastalığı bunların yüzde 60-80’ini oluşturur.
Öte yandan tedavisi kolay olan vitamin eksiklikleri, hormonal bozukluklar, hidrosefali üzere pek çok hastalık da benzeri bulgulara sebep olabilir. Bu nedenle kesin teşhis nöroloji uzmanlarının detaylı değerlendirilmesinden sonra konulmalı.
2 – Alzheimer bir akıl hastalığıdır. (YANLIŞ)
DOĞRUSU: Alzheimer bir akıl hastalığı değildir. Vakitle önemli hafıza kaybı yaratan bir beyin hastalığıdır.
Alzheimer hastalığı, sağlıklı kararlar vermek ve kolay günlük aktiviteleri gerçekleştirmek de dahil olmak üzere, sonunda kişinin tüm hayatını etkileyecek ilerleyici, nörodejeneratif (beyni yozlaştıran) bir durumdur.
3 – Bütün dünyada görülme sıklığı artmaktadır. (YANLIŞ)
DOĞRUSU: Toplumda şöyle bir kanaat var: “Alzheimer artıyor, evvelden bu kadar hasta yoktu.” Alzheimer hastalığı artıyor mu sorusunun karşılığını verebilmek için şunların karşılığını vermek gerek. Evvelden nüfusumuz ne kadardı? Ortalama ömür kaçtı? 65 yaşını geçen kaç kişi vardı? Evvelden kaç hasta tanınıyor ve teşhis edilebiliyordu? Tıbbın teşhis imkanları neydi, artık nedir?
Bu mevzularda istatiksel sonuçları bilmiyoruz. Alzheimer’ın günümüzde sık görülmesinin nedeni insan ömrünün uzamasıdır. Şayet beşerler 50 yaşına kadar yaşasaydı toplumda çok az alzheimer hastası görülecekti.
Diğer yandan giderek artan sayıda araştırma gösteriyor ki, alzheimer ve öteki demans görülme sıklığı ABD’de ve öteki yüksek gelirli ülkelerde son 25 yılda düşüş gösteriyor. Bu düşüşler demans riskini artıran hipertansiyon, diyabet, obezite ve hiperkolestrolemi üzere kalp damar ve beyin damar hastalıkları risk faktörlerinin tedavisine, sıhhat bakımı ve hayat usulündeki iyileşmelere bağlanıyor.
4 – Yalnız yaşlılarda görülür. (YANLIŞ)
DOĞRUSU: Alzheimer’a yakalanma riski yaşla birlikte artar, fakat yaşlanmanın doğal bir modülü değildir.
Alzheimer hastalığı olan birden fazla insan için semptomlar 60’lı yaşlarında ortaya çıkar fakat alzheimer 30’lu yaşlarda da ortaya çıkabilir.
Durum, 30 ila 60 yaşları ortasında tespit edilirse “erken başlangıçlı alzheimer” olarak tanımlanır.
5 – Genetik geçişli bir hastalıktır. (YANLIŞ)
DOĞRUSU: Bugünkü bilgilerimize nazaran alzheimer hastalarının yüzde 95’i genetik özellikli değil, geç yaşta başlayan ve pratikte sık rastlanan, sporadik (tesadüfi) tipte.
Genetik geçiş özelliğine sahip olgular ‘alzheimerlılar’ın yüzde 5’ini oluşturur. Özetle bir kişinin hastalığa yakalanması için ailede alzheimer hikayesi olması gerekmez. Anne yahut babası alzheimer olan birinin kesinlikle bu hastalığa yakalanacağı da söylenemez. Bununla birlikte, ebeveynleri yahut kardeşleri (birinci derece akrabası) alzheimer olan bireylerin, birinci derece akrabası alzheimer olmayan bireylere nazaran, hastalığa yakalanma olasılıkları daha yüksektir. Anneden gelen risk, babadan gelenden daha fazladır.
Alzheimer hastalığı, daha genç yaşta (55 yaşından önce) başlarsa, aileden geçiş özelliği gösterir. Bu tip alzheimer, süratli seyirli bir tabloludur.
6 – Grip aşısı Alzheimer’a sebep olur. (YANLIŞ)
DOĞRUSU: Bilimsel olarak grip aşısının ‘alzheimer’a yol açtığına dair bilimsel bilgi bulunmamaktadır. Grip aşıları alüminyum içermez.Hatta grip ve zatürre aşılarının bunama riskini azalttığını kanıtlayan araştırmalar mevcuttur.
Şu anki araştırmalar ayrıyeten alüminyumun eser elementlerine maruz kalmanın demans ve alzheimer hastalığı gelişimiyle ilişkili olduğuna dair ikna edici bir delil sunmamaktadır.
7 – Alzheimer’ın tedavisi mümkündür. (YANLIŞ)
DOĞRUSU: Günümüzde alzheimer hastalığını tedavi etmek yahut ilerleyişini durdurmak mümkün değil. Verilen ilaçlar, hastalığın başlangıcını geciktirebilir. Bulguların berbatlaşmasını yavaşlatıp, davranış bozukluklarını düzeltebilir. Lakin kesin tedavisi yoktur.