İklim değişikliğinin yıkıcı tesirleri günlük hayatı giderek artan sıklıkta aksatmaya başladı. Bunlardan biri olan ısı dalgaları, ağır bina stoku sıcaklığı hapsettiğinden ve serinlemeye yardımcı olacak bitki örtüsü eksikliğinden en çok kentleri etkiliyor. New York’tan İstanbul’a, Tokyo’dan Pekin’e milyonlara konut sahipliği yapan dev kentler en savunmasızları. ABD’nin Chicago kenti, termometreler 41 dereceyi gösterince 700’den fazla kişinin öldüğü 1995’ten beri bu sıkıntıya tahlil arıyor. Sıcaklık acil durumu için müdahale planları geliştiren kent idaresi, halkı uyarmak ve en savunmasız olanlara muhtaçlık duyabilecekleri yardımı ulaştırmak için gruplar kurmuş.
‘HİÇBİR KENT HAZIR DEĞİL’
Los Angeles, Miami ve Phoenix üzere kentlerde de sıcaklıklar çok yükseldiğinde müdahaleyi koordine edecek “ısı görevlileri” var. Bir öteki ABD kenti Baltimore’da sıcaklık 40 dereceyi geçtiğinde toplumsal hizmet görevlilerini otomatik harekete geçiren bir sistem mevcut. Fakat uzmanlar, sıcaklık rekorlarının daima bir yenisiyle kırıldığı ortamda bu adımların kâfi olmayabileceği konusunda uyarıyor. New York Üniversitesi’nden Profesör Eric Klinenberg, “İklim bilimcilerin korktuğu en makûs durum senaryosuna hakikaten hazır olan tek bir kent bilmiyorum” diyor.
ELEKTRİK ALTYAPISI YETERSİZ
Uzmanlara nazaran bilhassa fakir mahalleler savunmasız durumda. Ayrıyeten birçok kentin elektrik altyapısı, sıcak günlerde artan klima talebine karşılık verebilecek durumda değil. Bu türlü anlarda elektrik kesintileri yüzlerce insanın vefatına yol açabiliyor. Kentlerin sıcakla gayrete yatırım yapması gerektiğini söyleyen California Üniversitesi Isı Laboratuvarı Müdürü Doçent Dr. Bharat Venkat, “Kulağa kıymetli geliyor lakin mevcut durumun faturası gerçekte daha ağır” ikazında bulundu.
UZMANLAR NE ÖNERİYOR
Philadelphia’daki Temple Üniversitesi’nde etraf sıhhati uzmanı Inkyu Han, sıcak kaynaklı ölümlerin bilhassa fakir mahallelerde yaşandığına dikkat çekerek, buralarda ağaç örtüsünün uygunlaştırılması ve devletin klima takviyesinde bulunmasını önerdi. Miami Üniversitesi’nde sivil toplum profesörü olan Robin Bachin da hükümetlerin soğuk iklimlerde insanları korumak için siyasetler geliştirdiğine dikkat çekerek, misal şeyin sıcak için de olması gerektiğini kaydetti.
ÇATILAR BOYANIYOR
Sadece ABD değil, dünya çapında ülkeler benzeri duruma hazırlanıyor. Fransa, 2003’teki sıcak hava dalgasının 15 bin vefatı tetiklediğini belirleyince bir ihtar sistemi kurmuştu. Geçen ay emsal bir sistem Almanya’da devreye girdi. Hindistan’da 2010 yılında sıcaklık 48 dereceye ulaşmış, Ahmedabad kentinde 1300’den fazla insan ölmüştü. Kent yetkilileri o günden beri kent sakinleri ile sıhhat işçisine eğitimler veriyor. Ayrıyeten güneşi daha âlâ yansıtması için çatıların beyaza boyanması üzere kolay tedbirler de alınmış.
YÜKSEK SICAKLIKLAR NEDEN ÖLÜMCÜL
* Geçen ay, şimdiye kadar kaydedilen en sıcak haziran ayı oldu. Üstelik son dokuz yıldır üst üste en sıcak haziran rekoru kırıldı. Pekala Dünya daima ısınırken bu insan bedenine ne yapıyor?
* Beden olağanda soğumak için terleme sistemini kullanır. Fakat bölgede nem yüksekse terleme işe yaramamaya başlar ve ısı bedene hapsolur.
* Bu durumda soğumaya yardımcı olması için kalp daha fazla kan pompalayarak yüzeye yakın damarları genişletir, burada akışı hızlandırarak deri yüzeyinden ısı kaçışını hızlandırmaya çalışır.
* Bu da kâfi olmazsa sıcaklığın beyne ve başka hayati organlara hasar verdiği sıcak çarpmasıyla karşılaşılır. Baş dönmesi, mide bulantısı, baş ağrısı ve nabızda hızlanma üzere belirtiler şuur kaybı ve mevte kadar ilerleyebilir.
* Uzmanlar, yaşlılar ile böbrek ve kalp üzere rahatsızlıkları bulunanların, ayrıyeten küçük çocuklar ve evcil hayvanların en savunmasız gruptakiler olduğunu söylüyor.
KURUYAN IRMAKLAR ELEKTRİK ÜRETİMİNİ VURDU
Enerjisinin yüzde 60’ını yenilenebilir kaynaklardan sağlayan Avusturya’da hidroelektiğe olan bağımlılık sorgulanıyor. Kuraklık ve çok sıcaklar yüzünden ırmaklarda su düzeyi düşerken ELEKTRİK üretimi de azaldı. Nehirleri üzerine kurulu 3100’den fazla barajla elektrik üreten Avusturya, peş peşe iki yıl yaşanan kuraklığın akabinde birinci kere geçen yıl elektrik ithal etmek zorunda kaldı. Ülkenin hidroelektrik güç üretimi, azalan kar ölçüsünün tesiriyle 2020’deki 45 teravat saatten (TWh) 2021’de 42 TWh’ye geriledi ve bu eğilimin sürmesi bekleniyor. Bu hafta başşehir Viyana’da sıcaklıklar 37 dereceye çıkarken ülke idaresi, rüzgâr ve güneş üzere alternatif kaynaklara yatırım yaparak suya olan bağımlılığı azaltmayı kıymetlendiriyor.